Сарв агар хушк шавад боз асо мегардад.

Оре, ростию ростгӯӣ ва росткорӣ фазилатҳои хуби инсонианд. Агар инсон дорои ин хислатҳои бузург бошад, дар ягон давру замон обрую эътибор ва бузургию соҳибиззатии хешро аз даст нахоҳад дод. Ростгӯӣ ва росткориро ягон амали дигар паноҳ карда наметавонад. Ҳақиқат дар ҳамаи мавридҳо рӯзе боло мебарояд. Ростӣ, яъне ҳақиқат ҳамеша манбаи осудаҳолӣ, ободӣ, озодӣ ва салоҳият аст. Завол ёфтани ростӣ ба завол ёфтани дунёи азалӣ баробар аст. Яъне агар ҳақиқат вуҷуд дошта бошад, то даме, ки зиндагию ҳаёт вуҷуд доранд, он низ завол намеёбад.

Ростиро ба сарв ташбеҳ додаанд, ки ҳатто дар ҳолати хушкиаш боз ба асо, ки афсурдагонро қудрати роҳравӣ, пиронсолонро мадор мегардад. Пас, ростӣ занҷири пайвастаи ногусастанист, ки аз ҳар гузашти айём, аз ҳар беэътиноие канда намешавад, завол намеёбад. Росткорӣ ва ростгӯӣ албатта, хислати шахсиятҳои бузургу бофаҳм ва озодандешу бофазилат аст. Ин гуна шахсиятҳо дар хонадонашон, дар тарбияи фарзандонашон, дар куҷое, ки набошад, росткоранд. Албатта, фарзандонашон низ ин хислатҳои бузурги инсониро ҷонибдорӣ намуда, дар байни табақаҳои гуногуни одамон фарқ карда меистанд:

Поктинат агар аз хок ба афлок расад,
Равиш аз даст надиҳад, вазъ дигаргун накунад.

гуфтаанд, ки басо барҷост.

Инсоне, ки дар муҳити дурусту бофазл ба воя расидааст, ҳамеша росткору поктинат ва бузургдилу бофазилат аст. Асоси фазилатҳои хуб дар муҳити хуб ва оилаи солим ба вуҷуд меояд, дар хуну дили кас ҷой мегирад ва ҳамин хел то дами пирӣ ёвару роҳнишондиҳандаи каси бохирад мегардад.

Мутаассифона, дар баъзе оилаҳо фарзандон на дар рӯҳияи ростию росткорӣ, балки дар муҳити баду носолим ва бемаърифатӣ ба камол мерасанд. Дуруғгӯянду бемаърифат, бетарбияанду разил, ки чунин хислатҳои бад, албатта, касро бо роҳи каҷу беҳосил ва зишту табоҳ бурда мерасонад, ки ҳеҷ гоҳ ба пешравӣ ноил намегарданд. Камолиддин Биноӣ барҳақ фармуда:

Ростонро баду бало нарасад,
Марди каҷрав ба ҳеҷ чой нарасад.

Ростгӯӣ хислати басо бузургест, ки хоси ҳар кас буда наметавонад. Каси ростгӯй виҷдону имони пок, қалбу руҳи покро дорост. Ростгӯиву росткорӣ ба хони кас таровату нур, файзу саховат ва баракату хушӣ меорад. Каси ростгуй мисоли гулу гиёҳи руҳбахш ва оби мусаффо ҳаловатбахш аст, ки баробари шунидани ҳарфи росту бамавридаш аз дили поку беолоишаш гувоҳӣ меорад. Ба дили кас роҳ меёбад, писанд мегардад, мафтун мегардонад. Валек дурӯғу беэътиноӣ табъи касро хираву хотирро ошуфта сохта, эҳтиромро нисбати гуяндааш дур мегардонад.

Салоҳи мардумон дар ростгӯист,
Ки дар кизбу каҷӣ беобруист.

Ростгӯиву росткорӣ рисолатҳои инсони асилу бомаърифатанд. Инсоне, ки рисолаташро ба ҷо намеорад, дар қатори ҳайвонҳо қарор дорад. Ростгӯӣ мисли пироҳани зебо касро, ботини касро, вуҷуди касро ороставу пероста ва зебову пурнур мегардонад. Ростгӯӣ ҳамеша соҳибиззат, баобрӯй ва соҳибқудрат аст. Амали некаш ҳамеша ӯро ба муваффақият, ба иззати баланд мерасонад. Ӯ то дами марг ва ҳатто баъд-аз марг низ дар дилу дидаи мардум ҷой мегирад.

Ростгӯӣ камоли инсонӣ, нишонаи бомаърифатӣ ва таҷассумкунандаи хиради волост.

Бузург он касе, к-ӯ ба гуфтори нек,
Забонро биорост, кажжӣ нахост,
Агар хоҳӣ аз ҳар ду сар обрӯй,
Ҳама ростӣ кун, ҳама ростгӯӣ.

Хулас, ҳамеша бояд кӯшид, ки аз дуруғ забон барбаст, аз бадӣ канор ҷуст. Ҳамеша ҷаҳд мебояд, то дар ҳамаи корҳо росткору ростгӯ ва ростқавлу рохнамоӣ буд, зеро фазилати бузурги инсони асил ростиву ростгӯист. Аз бадиву дуруғ, фитнаву фасод дур мебояд буд, то роҳнамо гардид. Дар ноободиҳо ободӣ, дар зулмат нур, дар ҷаҳолат шодкомӣ ва дар зиндагӣ покию роста ва осудахоливу хушӣ мебояд ҷуст, ки ҳама аз росткорӣ падид оянд.